Ερμηνεία συναισθημάτων

Καθρέφτισμα

Βλέποντας κάποιον να κλαίει, ακόμα και σε ταινία, μπορεί να νοιώσουμε έναν κόμπο στον λαιμό ή δάκρυα ν' αναβλύζουν.
Οι άνθρωποι ξέρουν καλά να ερμηνεύουν την έκφραση του προσώπου των άλλων, γεγονός που εξηγεί την τάση μας ν' αναπαράγουμε αυτόματα τα συναισθήματα των άλλων. Σύμφωνα με μελέτες, όταν βλέπουμε ένα χαμογελαστό πρόσωπο, οι μύες του προσώπου μας αρχίζουν να συσπώνται. Αλλά τι γίνεται με την ικανότητά μας ν' ανιχνεύουμε τα " ψεύτικα " συναισθήματα ;

Μερικοί άνθρωποι έχουν καλή αίσθηση για το πότε η έκφραση του προσώπου κι η γλώσσα του υπόλοιπου σώματος δεν ταιριάζουν. Άλλοι θεωρούν ότι τα γνήσια συναισθήματα ανιχνεύονται πιο δύσκολα. Παρ' όλ' αυτά, η αδυναμία ανάγνωσης των συναισθημάτων του άλλου μπορεί να είναι κοινωνικά χρήσιμη, γιατί επιτρέπει στις σχέσεις να κυλούν ομαλότερα : η φήμη μας, για παράδειγμα, θα μπορούσε να καταστραφεί εάν αποδεικνυόταν ότι όλα τα κοπλιμέντα που κάνουμε στο αφεντικό, στους ανωτέρους μας, τους συζύγους, τους εραστές ή τους συναδέλφους μας είναι ψεύτικα.

Η δοκιμασία ανίχνευσης ψεύδους μετρά τα σωματικά στοιχεία του συναισθήματος όπως ο αυξημένος καρδιακός παλμός, ο ρυθμός της αναπνοής κι ο ιδρώτας. Βασίζεται στον ισχυρισμό ότι μια αντίδραση του νευρικού συστήματος είναι ευκολότερο ν' ανιχνευθεί και δυσκολότερο να ξεγελάσει από οποιαδήποτε αντίστοιχη αλλαγή στην έκφραση του προσώπου.

Ο ανιχνευτής ψεύδους στη σημερινή του μορφή είναι αναξιόπιστος. Σε κάποιους καταγράφεται μια συναισθηματική αντίδραση απλώς και μόνο επειδή ήταν αμήχανοι ή νευρικοί. Εκτός αυτού, οι καθ' έξη ψεύτες μπορεί να μην αναστατώνονται όταν ψεύδονται, συνεπώς ο ανιχνευτής ψεύδους δεν μπορεί να καταλάβει πότε εκφράζουν ψευδή συναισθήματα.

Οι ανιχνευτές ψεύδους μπορούν να ξεγελαστούν επίσης από τους ψυχοπαθείς, οι οποίοι δεν αισθάνονται καμία ενοχή για τις πράξεις τους : η πιο γνωστή περίπτωση είναι αυτή του κατά συρροή δολοφόνου Garry Ridway, που ξεγελούσε εύκολα όλους τους ανιχνευτές ψεύδους στους οποίους τον υπέβαλε η αστυνομία. Λέγεται ότι είχε σκοτώσει 50 γυναίκες.

Πηγές στοιχείων : Robert Winston, Άνθρωπος, Ο απόλυτος εικονογραφημένος οδηγός, Δομή 2006, Μίτσιο Κάκου, Η φυσική του ανέφικτου, Αβγό 2009.