Δευτέρα 21 Δεκεμβρίου 2009

Αναμόρφωση της σκέψης

Το μοντέλο αναμόρφωσης σκέψης του Lifton
Ο Robert Jay Lifton, ψυχίατρος M.D., στο βιβλίο του "Η αναμόρφωση της σκέψης κι η ψυχολογία του ολοκληρωτισμού" που εκδόθηκε το 1961, περιγράφει 8 κανόνες καταναγκασμού που κατά τη γνώμη του, μπορούν ν' αλλάξουν τη σκέψη των ατόμων εν αγνοία τους κι οι οποίοι χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό αυτό στους αιχμαλώτους του πολέμου Κορέας - Κίνας. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν :
Έλεγχος Milieu : Έλεγχος της πληροφόρησης και της επικοινωνίας σε ατομικό ή κοινωνικό επίπεδο, που έχει ως αποτέλεσμα την απομόνωση από την ευρύτερη κοινωνία σε σημαντκό βαθμό.
Μυστική χειραγώγηση : Χειρισμός εμπειριών που φαινομενικά είναι αυθόρμητες, αλλά στην πραγματικότητα σχεδιάζονται κι εκτελούνται από μια ομάδα ή τους αρχηγούς της με σκοπό ν' αποδείξουν ότι έχουν θεία εξουσία ή πνευματική υπεροχή ή ότι διαθέτουν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο ή χάρισμα που θα τους επιτρέψει στην συνέχεια να ερμηνεύσουν γεγονότα, κείμενα κι εμπειρίες όπως αυτοί επιθυμούν.
Απαίτηση καθαρότητας : Η θέα του κόσμου είναι μαύρη ή άσπρη και τα μέλη προτρέπονται συνεχώς στη συμμόρφωση με την ιδεολογία της ομάδας πασχίζοντας για την τελειότητα. Εδώ, η μύηση στην ενοχή και την ντροπή είναι ένα ισχυρό εργαλείο ελέγχου.
Εξομολόγηση : Οι αμαρτίες, όπως ορίζονται από την ομάδα, πρέπει να εξομολογούνται είτε μπροστά σε μια προσωπική οθόνη είτε δημόσια, στην ομάδα. Η εμπιστευτικότητα απουσιάζει : " αμαρτίες ", " κακές συνήθειες " και ¨ λάθη " συζητώνται κι αξιοποιούνται από τους αρχηγούς της ομάδας.
Ιερή επιστήμη : Η δοξασία ή η ιδεολογία της ομάδας, θεωρείται η τελευταία Αλήθεια, πάνω από κάθε ερώτηση ή αμφισβήτηση. Ο αρχηγός είναι ο εκπρόσωπος του Θεού ή όλης της κοινωνίας, υπεράνω κριτικής.
Νέα γλώσσα : Η ομάδα ερμηνεύει ή χρησιμοποιεί τις λέξεις και τις φράσεις με νέους τρόπους, έτσι ώστε να μη γίνονται κατανοητές από τους άλλους. Το ακατάληπτο συνίσταται σε κλισέ που ολοκληρώνουν τη σκέψη και χρησιμοποιούνται για ν' αλλοιώσουν τη διαδικασία σκέψης των μελών, ώστε να συμμορφωθούν στον τρόπο σκέψης της ομάδας.
Η δοξασία πάνω από το άτομο : Οι προσωπικές εμπειρίες των μελών υποτάσσονται στην ιερή επιστήμη και αν αντιτίθενται σ' αυτή πρέπει να ερμηνευθούν εκ νέου ώστε να συμφωνούν με την ιδεολογία της ομάδας.
Διάθεση της ύπαρξης : Η ομάδα έχει το προνόμιο ν' αποφασίσει ποιος δικαιούται να ζήσει και ποιός όχι. Συνήθως, αυτό δεν είναι κυριολεκτικό, σημαίνει όμως ότι ο εξωτερικός κόσμος δεν έχει επίγνωση, είναι αφώτιστος κι έτσι, για να σωθεί, θα πρέπει να προσηλυτισθεί στην ιδεολογία της ομάδας. Αν κάποιος δεν προσχωρεί ή ασκεί κριτική στην ομάδα, τότε τα μέλη πρέπει να τον απορρίψουν. Με αυτό τον τρόπο, ο εξωτερικός κόσμος χάνει την αξιοπιστία του. Επιπλέον, όταν κάποιο μέλος εγκαταλείπει την ομάδα, απορρίπτεται επίσης.
Το 1999, στο βιβλίο του " Καταστρέφοντας τον κόσμο για να τον σώσεις : Aum Shinrikyo, Η αποκαλυπτική βία κι η Νέα, Ολοκληρωτική Τρομοκρατία ", ο Lifton κατέληξε ότι η αναμόρφωση της σκέψης είναι δυνατή χωρίς τη χρήση βίας ή τον ψυχικό καταναγκασμό.
Πηγές στοιχείων : Free dictionary, Pbs.org, Wikipedia.
Μετάφραση από τ' αγγλικά : Σ. Πάνου, Δεκέμβριος 2009.

2 σχόλια:

Unknown είπε...

Καλό μεσημέρι.

Σοφία Πάνου είπε...

Καλό μεσημέρι και σε σένα Angel.