Ιστορία της ανατομίας - 5

Απόδοση φόρου τιμής στον Pasteur από το γαλλικό περιοδικό Le Petit Journal, το 1895. Η κορδέλα του αγγέλου φέρει την αφιέρωση " από ένα ευγνώμων σύμπαν ".

Τον 18ο και 19ο αιώνα, η τεχνική πρόοδος και η απαγκίστρωση της επιστημονικής σκέψης από προκαταλήψεις φιλοσοφικής ή θεολογικής φύσης, οδήγησαν στην κατάταξη της τεράστιας ποσότητας των πληροφοριών που είχαν συγκεντρωθεί και στην υποδιαίρεση της ανατομίας σε πολλούς ιδιαίτερους κλάδους.

Έγινε ήδη λόγος για τη μικροσκοπική και χειρουργική ανατομία που εγκαινιάστηκαν τον 17ο αιώνα. Η όλο και λεπτομερέστερη μελέτη της τεχνικής χειρουργικής, οδήγησε στη διάκριση της ανατομίας σε θεωρητική και πρακτική και προσέδωσε μεγάλη σημασία στην τοπογραφική ανατομία, που είχε ανάμεσα στους πρώτους θεράποντές της τον Βιτσένζο Μαλακάρνε ( 1744 - 1816 ) και τον Αντόνιο Σκάρπα ( 1752 - 1823 ). Την ανατομικοκλινική μέθοδο μελέτης του πτώματος ως το ασφαλέστερο μέσο έρευνας των ανατομικών αλλοιώσεων που προκάλεσε η νόσος, εισήγαγε ο Τζιοβάνι Μπατίστα Μοργκάνι ( 1682 - 1771 ).

Εμφανίζεται έτσι η παθολογική ανατομία που πήρε αυτό το όνομα γιατί σκοπός της ήταν η διαπίστωση κι η εξήγηση των παθολογικών καταστάσεων με την εξέταση των ανατομικών μεταβολών που αυτές προκαλούν στα όργανα και στους ιστούς, μεταβολές υπεύθυνες, με τη σειρά τους, για τις λειτουργικές αλλοιώσεις που συνθέτουν την κλινική εικόνα κάθε αρρώστιας. Με αυτόν τον τρόπο έγιναν οι μεγάλες ανακαλύψεις της κυτταρικής παθολογίας ( δηλαδή των εσώτερων αλλοιώσεων των κυττάρων, των ιστών και των οργάνων ) , χάρη στο έργο του Ρούντολφ Βίρχωφ ( 1821 - 1902 ) και οι όχι λιγότερο σημαντικές γύρω στους υπεύθυνους παράγοντες ( βακτηρίδια, μικρόβια ) των λοιμωδών νόσων, με το έργο του Λουί Παστέρ ( 1822 - 1895 ) και του Ρόμπερτ Κωχ ( 1843 - 1910 ).

Εξάλλου, ο Ξαβιέ Μπισά ( 1711 - 1802 ) συγγραφέας της Γενικής ανατομίας εφηρμοσμένης στην φυσιολογία και την ιατρική, άνοιγε το δρόμο για τη συστηματική ανατομία του ανθρώπου, που προχωρώντας στη μέλέτη των φαινομένων της ζωής των κυττάρων, έφθανε στον ελπιδοφόρο δρόμο της καλλιέργειας των ιστών. Έτσι, από την κλασσική " στατική " ανατομία του παρελθόντος, έγινε δυνατό βαθμιαία το πέρασμα στη σύγχρονη " δυναμική " ανατομία. Αυτή την κατεύθυνση ακολούθησε κι η κλινική ανατομία, που έχοντας αντλήσει ως τότε τις παρατηρήσεις της μόνο από το πτώμα, παρουσίαζε αναγκαστικά μια πραγματικότητα παραμορφωμένη, τείνοντας να εμφανίσει αμετάβλητες καταστάσεις, ακινητοποιημένες από τον θάνατο, ενώ η ζωή είναι κίνηση, αλλαγή μορφής και θέσης.
Πηγές στοιχείων : Εγκυκλοπαίδεια Δομή, Τ.2, 1972, Το βιβλίο των επιστημών, Αλεξάνδρεια 2005.