Στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, ο υπνωτισμός είχε γίνει μόδα στα αριστοκρατικά παρισινά σαλόνια. Σ' αυτή τη λιθογραφία της εποχής, ο υπνωτιστής Πουϊσεγκύρ δίνει την εντολή σ' έναν υπνωτισμένο να πιεί νερό από ένα πιάτο σαν το σκύλο, ενώ ο Μαρκήσιος κι η συντροφιά του παρακολουθούν τη σκηνή.Ο νοητικός έλεγχος είναι ένα ευρύ φάσμα ψυχολογικών τακτικών που υπονομεύουν ή ανατρέπουν τον έλεγχο της σκέψης, της συμπεριφοράς, των συναισθημάτων ή των αποφάσεων ενός ατόμου.
Αποτελεί κεντρικό αντικείμενο μελέτης των ψυχολόγων, των νευροεπιστημόνων και των κοινωνιoλόγων, και μεταξύ τους υπάρχει ένα πλήθος αμφιλεγόμενων απόψεων και μεθόδων με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί ( με τρόπο που γίνεται άμεσα ή όχι αντιληπτός ).
Το θέμα του νοητικού ελέγχου έχει συζητηθεί σχετικά με την θρησκεία, την πολιτική, τους αιχμάλωτους πολέμου, τον ολοκληρωτισμό, τις άκρως μυστικές δραστηριότητες κατασκοπείας, την διαχείρηση των νευρικών κυτάρων, τη δογματική λατρεία, την τρομοκρατία, την γονική αποξένωση, ακόμα και το σύνδρομο του κακοποιημένου ανθρώπου.
Αποτελεί κεντρικό αντικείμενο μελέτης των ψυχολόγων, των νευροεπιστημόνων και των κοινωνιoλόγων, και μεταξύ τους υπάρχει ένα πλήθος αμφιλεγόμενων απόψεων και μεθόδων με τις οποίες μπορεί να επιτευχθεί ( με τρόπο που γίνεται άμεσα ή όχι αντιληπτός ).
Το θέμα του νοητικού ελέγχου έχει συζητηθεί σχετικά με την θρησκεία, την πολιτική, τους αιχμάλωτους πολέμου, τον ολοκληρωτισμό, τις άκρως μυστικές δραστηριότητες κατασκοπείας, την διαχείρηση των νευρικών κυτάρων, τη δογματική λατρεία, την τρομοκρατία, την γονική αποξένωση, ακόμα και το σύνδρομο του κακοποιημένου ανθρώπου.
Ως νόμιμη τακτική άμυνας απορρίφθηκε από το δικαστήριο στην περίπτωση της Patty Hearst, και σε άλλα δικαστήρια για περιπτώσεις στις οποίες είχαν εμπλακεί Νέα Θρησκευτικά Κινήματα.
Τα ζητήματα νοητικού ελέγχου εγείρουν επίσης ηθικά ερωτήματα που συνδέονται με την ελεύθερη βούληση.
Οι θεωρίες νοητικού ελέγχου βασίζονται στην προϋπόθεση ότι μια εξωτερική πηγή μπορεί να επηρεάσει δραστικά ή και να ελέγξει τη σκέψη, τη συμπεριφορά ή την συνείδηση ενός ατόμου. Οι θεωρίες αυτές έχουν ηθικές και νομικές συνέπειες. Το πιο απλό παράδειγμα νοητικού ελέγχου είναι ίσως ο υπνωτισμός, μια πρακτική ευρέως αποδεκτή για λόγους ψυχαγωγίας και ψυχολογικής αποκατάστασης.
Τα ζητήματα νοητικού ελέγχου εγείρουν επίσης ηθικά ερωτήματα που συνδέονται με την ελεύθερη βούληση.
Οι θεωρίες νοητικού ελέγχου βασίζονται στην προϋπόθεση ότι μια εξωτερική πηγή μπορεί να επηρεάσει δραστικά ή και να ελέγξει τη σκέψη, τη συμπεριφορά ή την συνείδηση ενός ατόμου. Οι θεωρίες αυτές έχουν ηθικές και νομικές συνέπειες. Το πιο απλό παράδειγμα νοητικού ελέγχου είναι ίσως ο υπνωτισμός, μια πρακτική ευρέως αποδεκτή για λόγους ψυχαγωγίας και ψυχολογικής αποκατάστασης.
Περιεχόμενα :
1. Θεωρητικά μοντέλα και μέθοδοι
1.1. Το μοντέλο αναμόρφωσης της σκέψης του Lifton
1.2. Οι θεωρίες νοητικού ελέγχου του William Sargant
1.3. Οι προϋποθέσεις νοητικού ελέγχου της Margaret Singer
1.4. Το μοντέλο BITE του Steven Hassan
1.5. Τακτικές κοινωνικής ψυχολογίας
1.6. Ο επηρεασμός της κοινωνικής ψυχολογίας σύμφωνα με τον Stahelski
1.7. Παρασυνειδησιακή διαφήμιση
2. Λατρευτικά δόγματα και νοητικός έλεχος : αντιπαραθέσεις
3. Νόμιμες εκδόσεις
1. Θεωρητικά μοντέλα και μέθοδοι
1.1. Το μοντέλο αναμόρφωσης της σκέψης του Lifton
1.2. Οι θεωρίες νοητικού ελέγχου του William Sargant
1.3. Οι προϋποθέσεις νοητικού ελέγχου της Margaret Singer
1.4. Το μοντέλο BITE του Steven Hassan
1.5. Τακτικές κοινωνικής ψυχολογίας
1.6. Ο επηρεασμός της κοινωνικής ψυχολογίας σύμφωνα με τον Stahelski
1.7. Παρασυνειδησιακή διαφήμιση
2. Λατρευτικά δόγματα και νοητικός έλεχος : αντιπαραθέσεις
3. Νόμιμες εκδόσεις
Πηγές στοιχείων : Free dictionary, Γιώργης Καραφουλίδης , Υπνωτισμός, Δρόμων 2007.
Μετάφραση από τ' αγγλικά : Σ. Πάνου, Αύγουστος 2009.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου